-- 4. EHSAN VƏ YAXŞILIQ

Qurani-Kərimə əsasən, insanı behiştlik edən ən mühüm əməllərdən biri də xeyirxah işlərlə məşğul olmaq, ehsan və yaxşılıq etməkdir. Başqa sözlə, “yaxşı əməl sahibi” adını qazananların mükafatı behiştdir. Misal üçün, “Maidə” surəsinin 85-ci ayəsində Quran ayələrini dinlədikdə haqqı qəbul edən, iman gətirən və göz yaşları axıdan bir qrup xristian aliminin vəziyyətinə işarə etdikdən sonra buyurur:

فَأَثَابَهُمُ اللّهُ بِمَا قَالُواْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ جَزَاء الْمُحْسِنِينَ

“Allah bu sözlərin (şəhadət kəlmələrinin) əvəzində onlara altından çaylar axan bağlar (behişt bağları) verdi ki, daim orada qalarlar. Budur yaxşı əməl sahiblərinin mükafatı!”

Dini mətnlərdə, məxsusən, Qurani-Kərimdə özünə yer ayıran dəyərli məfhumlardan biri də ehsan və yaxşılıq ifadəsidir və bu əməl İslamın ən gözəl və bəyənilmiş əməllərindən biridir. Bu ifadə, müxtəlif ayələrdə işarə olunduğu kimi, geniş məna kəasb edir və dini ədəbiyyatda Allah-Taalanın razılığına səbəb olan bütün əməllər “ehsan” adlanır. “Hüsn” sözündən götürülmüş “ehsan” sözü “başqalarına yaxşılıq və yardım etmək, gözəl əməllər yerinə yetirmək və işləri gözəl və kamil şəkildə icra etmək mənalarında işlənmişdir. Ümumiyyətlə, Quran ayələrində yaxşı əməl mənasında “ehsan” ifadəsi fərdi, ictimai, mədəni, mənəvi və sair sahələrlə bağlı bir sıra işlərə şamil edilmiş və onları yerinə yetirən kəslər də “muhsin” (yaxşı əməl sahibi) adlandırılaraq təriflənmişlər. Allaha, Peyğəmbərə, Qurani-Kərimə və məada iman gətirmək, təqvalı və səbirli olmaq, haqq deyib haqqı qəbul etmək, əfv etmək, başqalarının xeyrini istəmək, insanlar arasında sülh və barışıq yaratmaq, fitnə-fəsad və günahlardan uzaq olmaq, tövbə edib Allah-Taaladan günahların bağışlanmasını diləmək, zəkat vermək, infaq etmək və Allah yolunda xərc çəkmək, möhtaclara və yoxsullara əl tutmaq, ata-ana, qohum-əqrəba, yetimlər və yolda qalanlarla yaxşı davranmaq və s. işlər “ehsan” və yaxşı əməl nümunələrindəndir. Misal üçün, “Ali-İmran” surəsinin 134-cü ayəsində buyurulur:

وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ. الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ

“Rəbbinizin sizi bağışlamasına, göylər və yer qədər geniş olan və təqvalılar üçün hazırlanmış behiştə tələsin. (Təqvalılar) o kəslərdir ki, həm rahatlıq, həm də çətinlik zamanı infaq edər, öz qəzəblərini udar, xalqın xətalarını bağışlayarlar. Allah yaxşı əməl sahiblərini sevir.”

Həmçinin “Bəqərə” surəsinin 83-cü ayəsində belə buyurulur:

وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً وَذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْناً وَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ...

“Xatırlayın, bir vaxt Bəni-İsraildən əhd aldıq ki, yeganə Allahdan başqasına pərəstiş etməyin, ata-ananıza, qohumlarınıza, yetimlərə və binəvalara ehsan (yaxşılıq) edin, xalqla xoş dillə danışın, namazı bərpa edin və zəkat verin...”

Peyğəmbərdən (s) nəql olunan bir rəvayətdə Allaha layiqincə ibadət etmək “ehsan” nümunələrindən sayılmışdır. O həzrətdən: “Ehsan nədir?” – deyə soruşduqda, Həzrət buyurdu:

أن تَعبُدَ اللّه َكَأنَّكَ تَراهُ، فإن لَم تَكُن تَراهُ فَإنَّهُ يَراكَ

“Allaha elə ibadət et ki, sanki Onu görürsən. Əgər sən Onu görməsən də, O, səni görür.” (“Nurus-səqələyn”, 1-ci cild, səh.553, hədis 579, “Nisa” surəsi, 125-ci ayənin təfsirində.)

Ey Rəbbimiz, bizə dünyada da, axirətdə də yaxşılıq əta et, bizi yaxşı əməl sahibləri və xeyirxahlar zümrəsinə daxil et! Amin!

Rza Şükürlü (Maide.az)

1-ci yazını BURADAN oxuya bilərsiz.