İmam Həsəndən (ə)  din alimləri, onların vəzifə və məsuliyyəti haqqında hədis

İmam Həsəndən (ə) din alimləri, onların vəzifə və məsuliyyəti haqqında hədis

 İmam Həsən (ə) uzun bir hədisdə din alimləri, onların vəzifə və məsuliyyəti haqqında belə buyurmuşdur:
 
اِعتَبِروا أيُّهَا النّاسُ بِما وَعَظَ اللّهُ بِهِ أولِياءَهُ مِن سوءِ ثَنائِهِ عَلَى الأَحبارِ إذ يَقولُ: «لَولا يَنهاهُمُ الرَّبّانِيّونَ وَالأَحبارُ عَن قَولِهِمُ الإِثمَ» وقالَ: «لُعِنَ الَّذينَ كَفَروا مِن بَني إسرائيلَ ـ إلى قوله: ـ لَبِئسَ ما كانوا يَفعَلونَ». وإنَّما عابَ اللّهُ ذلِكَ عَلَيهِم لِأَنَّهُم كانوا يَرَونَ مِنَ الظَّلَمَةِ الَّذينَ بَينَ أظهُرِهِمُ المُنكَرَ وَالفَسادَ فَلا يَنهَونَهُم عَن ذلِكَ؛ رَغبَةً فيما كانوا يَنالونَ مِنهُم، ورَهبَةً مِمّا يَحذَرونَ، وَاللّهُ يَقولُ: «فَلا تَخشَوُا النّاسَ وَاخشَونِ» وقالَ: «المُؤمِنونَ وَالمُؤمِناتُ بَعضُهُم‏أولِيَاءُ بَعضٍ يَأمُرونَ بِالمَعروفِ ويَنهَونَ عَنِ‏المُنكَرِ»، فَبَدَأَ اللّهُ بِالأَمرِ بِالمَعروفِ وَالنَّهيِ عَنِ المُنكَرِ فَريضَةً مِنهُ؛ لِعلمِهِ بِأَنَّها إذا اُدِّيَت واُقيمَتِ استَقامَتِ الفَرائِضُ كُلُّهُا هَيِّنُها وصَعبُها، وذلِكَ أنَّ الأَمرَ بِالمَعروفِ وَالنَّهيَ عَنِ المُنكَرِ دُعاءٌ إلَى الإِسلامِ مَعَ رَدِّ المَظالِمِ ومُخالَفَةِ الظّالِمِ وقِسمَةِ الفَيءِ وَالغَنائِمِ وأخذِ الصَّدَقاتِ مِن مَواضِعِها ووَضعِها في حَقِّها.
ثُمَّ أنتُم أيَّتُهَا العِصابَةُ عِصابَةٌ بِالعِلمِ مَشهورَةٌ، وبِالخَيرِ مَذكورَةٌ، وبِالنَّصيحَةِ مَعروفَةٌ، وبِاللّهِ في أنفُسِ النّاسِ مُهابَةٌ، يَهابُكُمُ الشَّريفُ، ويُكرِمُكُمُ الضَّعيفُ، ويُؤثِرُكُم مَن لا فَضلَ لَكُم عَلَيهِ ولا يَدَ لَكُم عِندَهُ، تَشفَعونَ فِي الحَوائِجِ إذَا امتَنَعَت مِن طُلاّبِها، وتَمشونَ فِي الطَّريقِ بِهَيبَةِ (بِهَيئَةِ ـ خ ل) المُلوكِ وكَرامَةِ الأَكابِرِ، ألَيسَ كُلُّ ذلِكَ إنَّما نِلتُموهُ بِما يُرجى عِندَكُم مِنَ‏القِيامِ بِحَقِّ اللّهِ وإن كُنتُم عَن أكثَرِ حَقِّه تُقَصِّرونَ؟! فَاستَخفَفتُم بِحَقِّ الأَئِمَّةِ، فَأَمّا حَقَّ الضُّعَفاءِ فَضَيَّعتُم، وأمّا حَقَّكُم بِزَعمِكُم فَطَلَبتُم، فَلا مالاً بَذَلتُموهُ، ولا نَفسًا خاطَرتُم بِها لِلَّذي خَلَقَها، ولا عَشيرَةً عادَيتُموها في ذاتِ اللّه، أنتُم تَتَمَنَّونَ عَلَى اللّهِ جَنَّتَهُ ومُجاوَرَةَ رُسُلِهِ وأمانًا مِن عَذابِهِ.
لَقَد خَشيتُ عَلَيكُم أيُّهَا المُتَمَنّونَ عَلَى اللّهِ أن تَحُلَّ بِكُم نَقِمَةٌ مِن نَقِماتِهِ؛ لِأَنَّكُم بَلَغتُم مِن كَرامَةِ اللّهِ مَنزِلَةً فُضِّلتُم بِها، ومَن يُعرَفُ بِاللّهِ لا تُكرِمونَ وأنتُم بِاللّهِ في عِبادِهِ تُكرَمونَ، وقَد تَرَونَ عُهودَ اللّهِ مَنقوضَةً فَلا تَفزَعونَ، وأنتُم لِبَعضِ ذِمَمِ آبائِكُم تَفزَعونَ، وذِمَّةُ رَسولِ اللّهِ (ص) مَحقورَةٌ (مَخفورَةٌ ـ خ ل)، وَالعُميُ وَالبُكمُ وَالزَّمنٰى فِي المَدائِنِ مُهمَلَةٌ، لا تَرحَمونَ، ولا في مَنزِلَتِكُم تَعمَلونَ، ولا مَن عَمِلَ فيها تُعينونَ، وبِالاِدِّهانِ وَالمُصانَعَةِ عِندَ الظَّلَمَةِ تَأمَنونَ، كُلُّ ذلِكَ مِمّا أمَرَكُمُ اللّهُ بِهِ مِنَ النَّهيِ وَالتَّناهي وأنتُم عَنهُ غافِلونَ. وأنتُم أعظَمُ النّاسِ مُصيبَةً لِما غُلِبتُم عَلَيهِ مِن مَنازِلِ العُلَماءِ لَو كُنتُم تَشعُرونَ (تَعنونَ ـ خ ل). ذلِكَ بِأَنَّ مَجارِيَ الاُمورِ وَالأَحكامِ عَلى أيدِي العُلَماءِ بِاللّهِ الاُمَناءِ عَلى حَلالِهِ وحَرامِهِ، فَأَنتُمُ المَسلوبونَ تِلكَ المَنزِلَةَ، وما سُلِبتُم ذلِكَ إلاّ بِتَفَرُّقِكُم عَنِ الحَقِّ وَاختِلافِكُم فِي السُّنَّةِ بَعدَ البَيِّنَةِ الواضِحَةِ. ولَو صَبَرتُم عَلَى الاَذٰى وتَحَمَّلتُمُ المَؤونَةَ في ذاتِ اللّهِ كانَت اُمورُ اللّهِ عَلَيكُم تَرِدُ وعَنكُم تَصدُرُ وإليكُم تَرجِعُ، ولكِنَّكُم مَكَّنتُمُ الظَّلَمَةَ مِن مَنزِلَتِكُم، وأسلَمتُم اُمورَ اللّهِ في أيديهِم، يَعمَلونَ بِالشُّبُهاتِ ويَسيرونَ فِي الشَّهَواتِ، سَلَّطَهُم عَلى ذلِكَ فِرارُكُم مِنَ المَوتِ وإعجابُكُم بِالحَياةِ الَّتي هِيَ مُفارِقَتُكُم، فَأَسلَمتُمُ الضُّعَفاءَ في أيديهِم، فَمِن بَينِ مُستَعبَدٍ مَقهورٍ وبَينَ مُستَضعَفٍ عَلى مَعيشَتِهِ مَغلوبٍ، يَتَقَلَّبونَ فِي المُلكِ بِآرائِهِم (بآرائِكُم ـ خ ل) ويَستَشعِرونَ الخِزيَ بِأَهوائِهِمُ، اقتِداءً بِالأَشرارِ وجُرأَةً عَلَى الجَبّارِ. في كُلِّ بَلَدٍ مِنهُم عَلى مِنبَرِهِ خَطيبٌ يَصقَعُ، فَالأَرضُ لَهُم شاغِرَةٌ، وأيديهِم فيها مَبسوطَةٌ، وَالنّاسُ لَهُم خَوَلٌ، لا يَدفَعونَ يَدَ لامِسٍ، فَمِن بَينِ جَبّارٍ عَنيدٍ وذي سَطوَةٍ عَلَى الضَّعَفَةِ شَديدٍ، مُطاعٍ لا يَعرِفُ المُبدِئَ المُعيدَ.
فَيا عَجَبًا! وما لي (لا) أعجَبُ وَالأَرضُ مِن غاشٍّ غَشومٍ، ومُتَصَدِّقٍ ظَلومٍ، وعامِلٍ عَلَى المُؤمِنينَ بِهِم غَيرِ رَحيمٍ، فَاللّهُ الحاكِمُ فيما فيهِ تَنازَعنا، وَالقاضي بِحُكمِهِ فيما شَجَرَ بَينَنا.
اللّهُمَّ إنَّكَ تَعلَمُ أنَّهُ لَم يَكُن ما كانَ مِنّا تَنافُسًا في سُلطانٍ ولاَ التِماسًا مِن فُضولِ الحُطامِ، ولكِن لِنُرِيَ المَعالِمَ مِن دينِكَ، ونُظهِرَ الإِصلاحَ في بِلادِكَ، ويَأمَنَ المَظلومونَ مِن عِبادِكَ، ويُعمَلَ بِفَرائِضِكَ وسُنَنِكَ وأحكامِكَ، فَإِن لَم تَنصُرونا وتُنصِفونا قَوِيَ الظَّلَمَةُ عَلَيكُم وعَمِلوا في إطفاءِ نورِ نَبِيِّكُم. وحَسبُنَا اللّهُ، وعَلَيهِ تَوَكَّلنا وإلَيهِ أنَبنا وإلَيهِ المَصيرُ.
 
“Camaat, Allahın yəhudi din alimlərini məzəmmət etməsindən ibrət alın ki, O, Öz dostlarını nəsihət edərək buyurur: “Nə üçün (yəhudilərin) alim və dini bilik sahibləri onları azğın danışıq və haram yeməkdən çəkindirmirlər?” (“Maidə”, 63.) Həmçinin buyurur: “İsrail övladlarından kafir olanlar... lənətləndilər.” (“Maidə”, 78-79.) Bir daha buyurur: “Doğrudan da, onların gördükləri iş necə də pis idi!” (“Maidə”, 44.) Allah-Taala ona görə onları məzəmmət etmişdir ki, onlar öz içərilərində zülmkarların pis və çirkin işlərinə şahid ikən zülmkarlardan güddükləri şəxsi mənafeləri nəzərə aldıqları, eləcə də, onların təhdidlərindən qorxduqları üçün onları çirkinliklərdən çəkindirmirdilər. Halbuki Allah buyurur: “İnsanlardan yox, (yalnız) Məndən qorxun!” Yenə buyurur: “Mömin kişilər və mömin qadınlar bir-birinin dostudur, (insanları) yaxşılığa dəvət edər və pisliklərdən çəkindirərlər.” (“Tövbə”, 71.) Allah yaxşılığa dəvəti və pisliklərdən çəkindirməyi ona görə ilkin vacib hökmlərdən təyin etmişdir ki, onun icra olunduğu təqdirdə, digər asan və çətin işlər yoluna düşə bilər. Çünki yaxşılığa dəvət və çirkinliklərdən çəkindirmək İslama çağırış, hüquqların bərpası, zülmkarlarla mübarizə, “beytül-mal” (ümumi gəlir) və qənimətlərin düzgün bölünməsi və sədəqələrin (zəkat) yerini alıb məqsədəuyğun (və öz haqq yerində) xərclənməsidir.
 
Amma ey elm, fəzilət və xeyirxahlıqla tanınan qrup, Allahın mərhəmətilə insanların qəlbində yer tutmusunuz (xalq sizə yüksək gözlə baxır), böyüklər (mənsəb sahibləri) sizdən çəkinir, acizlər ehtiram göstərir, hətta sizinlə bərabər kəslər də sizi özlərindən irəli bilir, ehtiyaclılar aciz qaldıqda, sizə yardım əlini uzadır, küçə-bazarlarda hakimlər və böyüklər kimi, heybət və kəramətlə yeriyirsiniz! Bütün bunların səbəbi o deyilmi ki, mövcud məqamınıza görə Allahın hökmlərinin bərpasında xalq yalnız sizdən intizar gözləyir, hərçənd onların çoxuna laqeyd yanaşmısınız?! Eləcə də, imamların məqamını yüngül sayıb, acizlərin haqqını tapdamısınız?! Lakin öz gümanınızla haqqınızı əldə etmişkən, nə bəxşiş etmiş, nə Yaradanın yolunda canınızı təhlükəyə salmış, nə də Allaha görə bir qrupla mübarizə aparmısınız. Bununla belə, hansı üzlə Allahdan Behişti, Peyğəmbərinə qovuşmağı və əzabından aman istəyirsiniz?!
 
Ey xam arzuda olanlar, qorxuram Allahın əzabına düçar olasınız! Çünki Allahın kərəmi sayəsində artıq üstün məqama sahibsiniz. Bir halda ki, əsl Allah bəndələrinə ehtiram göstərmir, özünüzə isə Allaha görə bəndələri arasında hörmət göstərilir. Allahın əhd-peymanlarının pozulduğunu gördüyünüz halda təşvişə düşmür, amma ata-babalarınızın bir sıra adət-ənənələrinin pozulmasından vəhşət edir, narahat olursunuz, eləcə də, Rəsulullahın (s) tapşırıqlarına qarşı laqeydsiniz. Kor, lal və əlillərin İslam şəhərlərini bürüdüyünü gördüyünüz halda, nə onlara ürək yandırır, nə məqamınıza uyğun bir iş görür, nə də iş görənlərə yardım edir, zalım hakimlərə yaltaqlanmaqla özünüz və məqamınızı qorumağa çalışırsınız. Halbuki bütün bunlara dair Allahın qəti qadağan əmri vardır. Siz isə ondan (bu vəzifədən) qəflətdəsiniz. Əgər düşünsəydiniz, (bilərdiniz ki,) sizin müsibətiniz hamının müsibətindən böyükdür. Çünki alimlik məqamını itirmişsiniz! Səbəbi də odur ki, dini iş və hökmlərin icrası Allahı tanıyan, halal-haramına bələd olan alimlərə tapşırılmışdır. Artıq bu vəzifə sizdən alınmışdır. Çünki haqdan ayrılmısınız, Peyğəmbərin (s) aşkar və aydın sünnəsində ixtilafa düçar olmusunuz. Əgər əziyyətlərə dözüb, Allah yolunda çətinliklərə sinə gərsəydiniz, dini işlərdə hamı sizə müraciət edərdi. Siz isə məqamınızı zalım hakimlərə təqdim etdiniz, ilahi işləri (dini vəzifələri) onlara tapşırdınız. Onlar da ki, şübhələrə qapılaraq (heç nəyə məhəl qoymadan) nəfsin istək və ehtiraslarını təmin etmək üçün çalışırlar. Sizin ölümü unutmağınız, ümumiyyətlə, hökmən ayrılacağınız bu həyata hərisliyiniz onları bu məqama yüksəltmişdir. Sizin ucbatınızdan yoxsul xalq onların caynağına düşmüş, bəziləri kölə olmuş, zülmə məruz qalmış, bəziləri də məişətindən üz döndərmişdir. Ölkəni istədikləri kimi idarə edir, nəfsə uyaraq izzət libasını soyunmuşlar. Çünki şər insanları özlərinə örnək seçmiş, cabbar Allaha qarşı çıxmışlar. Hər şəhərə işlərini bəzəyib-yozan bir xətib təyin etmişlər. Artıq onların önləri boş (onlar üçün meydanlar boşaldılmış), əlləri də açıqdır. Xalq onlar üçün sanki nökər və qulluqçuya çevrilmiş, hətta etiraz etməyə qadir deyillər. Bəziləri qəddar, zəiflərə qarşı zülmkar, bəziləri də yaradan Allahı tanımayan hökmdarlardır.
 
Qəribədir! Axı necə də təəccüblənməyim! Bir halda ki, yer üzü qəsbkar, tüğyançı fırıldaqçıların, zülmkar qarətçilərin və möminlərə rəhm etməyən hakimlərin ixtiyarındadır. Aramızda baş verən bu dava-dalaş və müdaxilələrin son hakimi isə Allahdır!
 
İlahi, Özün yaxşı bilirsən ki, bizim gördüklərimiz (məqsədimiz) nə iqtidara görə rəqabət aparmaq, nə də dünyada rahatlıq qazanmaq üçündür. Yalnız Sənin dininin nişanələrini aşkar etmək, diyarlarında islahat aparmaq istəyirik ki, qoy, məzlum bəndələrin əmin-amanlıq görsün, vacib buyruqların, sünnə və hökmlərin icra olunsun. Amma siz (camaat) bizə yardım etməyib, haqqımıza biganə qalsanız, zülmkarlar sizə qələbə çalar, Peyğəmbərinizin gətirdiyi nuru söndürməyə çalışarlar. Allah bizə kifayətdir, Ona təvəkkül edir və üz tuturuq, qayıdış da Ona tərəfdir!” (“Tuhəful-uqul”, səh.237.)
 
Tərcümə edən: Rza Şükürlü (Maide.az)
 

Google+ WhatsApp ok.ru