Maide.az

Sərəncam böhranı yenəcəkmi?

17 Mart 2016 02:00
Araşdırma, Analiz

Ölkə prezidenti böhrana qarşı strategiya və tədbirlərin hazırlanması ilə bağlı sərəncam imzalayıb.

Kifayət qədər ləngimə olsa da, müsbət addımdır. Amma bir reallığı qəbul etmək lazımdır – indiki vəziyyətdən yalnız iqtisadiyyatın yenidən qurulmasına yönəlik mexanizm və tədbirlərlə çıxmaq mümkün olacaq. İqtisadiyyatı yenidən qurmaq üçün idarəetmə yenidən qurulmalıdır.

İsmlərin dəyişilməsindən söhbət getmir – həlledici olan davranışların və təfəkkürün dəyişilməsidir.

Antiböhran tədbirlərinin mərkəzində aşağıdakı mexanizmlər dayanacaqsa, vəziyyətin real dəyişməsi üçün niyyətlərin saf, nəticələrin real olacağı da şübhə doğurmayacaq:

1) Mərkəzi icra hakimiyyəti sistemində köklü islahatlara start verilir. Bu islahatlar çərçivəsində paralel və oxşar funksiayaları yerinə yetirən bütün strukturlar birləşdirilir, fəaliyyəti iqtisadiyyat üçün heç bir töhfə verməyən strukturlar ləğv edilərək büdcənin yükü yüngülləşdirlir;

2) Nəticəli büdcə modelinə keçid üçün hüquqi baza yaradılır, bütün nazirlik və komitələrin yalnız 3-5 illik strateji palnlar əsasında büdcədən vəsait alması məcburi hüquqi norma kimi təsbit edilir. Hər bir nazirlik və komitənin fəaliyyətinin nəticələrini ölçmək üçün kəmiyyət-keyfiyyət indikatorları təsdiqlənir, ildə bir dəfə bütün nazirlərin məhz bu indikatorlar əsasında parlamentə hesabatı təqdim edilir:

3) Əksmərkəzləşmə strategiyası qəbul edilir, ən azı keçid dövrü üçün kənd (qəsəbə) icra nümayəndəliklərinin səlahiyyətləri bələdiyyələrə ötürülür, bələdiyyələrin maliyyə sisteminin yenidən qurulması üçün qanunvericilikdə dəyişikliklər edilir. Avropa Şurasının tövsiyələrinə uyğun olaraq yaxın 1 ildə Bakı Böyük Şəhər bələdiyyəsinə seçkilər keçirilir;

4) Kiçik və orta sahibkarların kreditlərinin sığortalanması üçün Kredit Zəmanəti Fondu yaradılır;

5) Kommunal xidmətlər göstərən bütün dövlət şirkətlərinin konsessiya əsasında təcrübəli investorlara idarəetməyə verilməsi təmin edilir;

6) İctimai nəzarət funksiyasını yerinə yetirən, həmçinin araşdırma və təşəbbüsləri ilə hökumətə yeni ideyalar verən vətəndaş cəmiyyəti institutlarının fəaliyyətinə törədilən bütün manelər ləğv edilir;

7) Məmurların gəlir bəyannaməsini təqdim etməsi təmin olunur;

8) Dövlət vəsaitləri hesabına kreditlərin verilməsində şəffaflıq təmin edilir, xüsusilə də bu vəsaitləri alan subyektlərin adı kommersiya sirri hesab edilmir;

9) Dövlətdən vəsait alan bütün kommersiya şirkətləri üçün təsisçilərin adını açıqlamaq məcburi sayılır;

10) Mərkəzi Bankın banklara resursların verilməsi prosesində şəffaflıq və hesabatlılıq təmin edilir;

11) Hökumət aqrar sektorda monopoliyaya səbəb olan aqroparkların deyil, kiçik və orta fermerlərin bazasında kooperativlərin yaradılmasını dəstəkləyir;

12) Kənd İnkişaf proqramı qəbul edilməli, coğrafi şəraitində və iqtisadi imkanlarında olan fərqləri əsas götürərək kəndlərə differensial dəstək tədbirləri təklif edilməli, icmaların və bələdiyyələrin qabaqcıl təşəbbüslərini dəstəkləmək üçün Regionların İnkişafı Dövlət Fondu yaradılır;

13) Ölkənin kənd təsərrüfatına yararlı torpaqlarının 73%-ni təşkil edən dövlət və bələdiyyə torpaqlarından istifadə barədə hesabatlılıq sistemi yaradılır, bu torpaqlardan bütün subyektlərin bərabər istifadə imkanı təmin edilir;

14) Azərbaycanın dünya bazarlarında müqayisəli üstünlüyü ola biləcək məhsulların siyahısının müəyyən edilməsi, onların istehsalının təşkili üçün potensial investorlar üçün dəstək mexanizmlərinin hazırlanması və s.

Əslində bu siyahını yetərincə uzatmaq olar, amma məqsəd əsas institusional tədbirlərə diqqəti yönəltmək idi…

Rövşən Ağayev

iqtisadçı ekspert