İmam Zaman (ə.f) niyə qeybdədir?

Maide.Az  xəbər verir ki, “Yeni Nəbz”in sualını tanınmış ilahiyyatçı alim, Azərbaycan İslam Partiyasının sədr əvəzi Hacı İlham Əliyev cavablandırır
Sual: İmam Zaman (ə.f) niyə qayibdir? Və qeybdə olan imamın ümmətə nə xeyri var?
 
Cavab: Əvvəla Allah-Taala Qurani-Kərimdə öz övliyasını iki dəstəyə bölüb:
 
I. Qayib və gözlərdən gizli olan, hətta zəmanəsinin Peyğəmbəri belə onu tanımayan. Bu barədə “Kəhf” surəsinin 65-82-ci ayələrində Həzrət Musa peyğəmbər (ə)-ın yol yoldaşı buyurur:
 
“(Musa və Yuşa orada) öz dərgahımızdan mərhəmət əta etdiymiz və öz tərəfimizdən elm öyrətdiyimiz bəndələrimizdən birini (Xızırı) tapdılar. Musa ondan soruşdu: öyrədildiyin doğru yolu göstərən elmdən mənə öyrətmək şərtilə sənə tabe olummu?”
 
II. Hazır və hamının gözü önündə tanınmış və məlum olan. Məsələn: Həzrət Nuh, Saleh, İbrahim və sair kimilər.
 
Odur ki, İmam Zamanın (əf) qayib olması övliyalar tarixində baş vermiş yenilik deyil. Ondanda əvvəlki ilahi şəxsiyyətlərin həyatında da bu kimi hadisələr baş verib. Yuxarıda qeyd etdiyimiz Xizır Peyğəmbərdən əlavə, Həzrət Musa Peyğəmbərin (ə) barəsində də Qurani-Kərimdə oxuyuruq ki, Həzrət qırx (40) gün öz camaatından qayib oldu: “Musa ilə otuz gecə barədə vədələşdik, sonra ona daha bir on gün də əlavə etdik. Beləliklə, Rəbbinin təyin etdiyi müddət tam qırx gecə (gün) oldu. Musa qardaşı Haruna dedi: Sən camaatımın arasında mənim xəlifəm, canişinim ol. (Camaatı) islah etməyə çalış və (yer üzündə) fitnə-fəsad törədənlərin yolu ilə getmə” (“Əraf” surəsi, ayə-142)
 
Həmçinin Həzrət Yunis peyğəmbər (ə)-ın camaatından qayib olmasının “Ənbiya” surəsinin 87-88-ci ayələrində belə oxuyuruq: “Balıq sahibi Yunisi də xatırla! Bir zaman o (küfr etməkdə həddi aşmış ümmətinə qarşı) qəzəblənərək çıxıb getmiş və onu möhnətə düçar etməyəcəyimizi guman etmişdi. Amma sonra qaranlıqlar içində (balığın qarnından; dənizin zülmətində): “(pərvərdigara!) səndən başqa heç bir tanrı yoxdu. Sən paksan, müqəddəssən! Mən isə, həqiqətən zalımlardan olmuşam” - deyib dua etmişdi. Biz onun duasını qəbul etdik və (balığın qarnından çıxartmaqla) onu qəmdən qurtardıq. Biz möminlərə belə nicat veririk.”
 
Odur ki, Həzrət Musa (ə) və Yunis (ə) peyğəmbər olduqları bir halda müəyyən müddətədək öz camaatından uzaqlaşaraq qayib olublar.
 
İmam Zamanın (əf) qaib olmasının səbəbinə gəlincə isə, ilk öncə bunu deməliyəm ki, aləmdə bir çox baş vermiş hadisələrin səbəbindən agah olmamağımız və ya onları dərk edə bilmədiyimiz üçün hadisələri inkar deyil, əksinə, öz dərk etmə qabiliyyətmizin məhdud olduğunu etiraf etməliyik.
 
İmam Zamanın (əf) qeybəti barədə nəql olan rəvayətlərə diqqət edən hər bir şəxsə Həzrətin qeybətinin səbəbi məlumdur.
 
Peyğəmbərin (s) Əhli-beyt barədə buyurduğu tapşırıqlara, tövsiyələrə məhəl qoymayan İslam hakimiyyətini ələ keçirmiş zəmanənin xəlifələri, məsum imamları bir-birinin ardınca qətlə yetiriblər.
 
Əgər İmam Zaman (əf) zuhur etsəydi, şübhəsiz ki, öz əcdadının başına gəldiyi sərgüzəştlərə məruz qalacaqdı.
 
Lakin bu cinayətin qarşısını alıb və bütün ümmətlərə vəd verdiyini (müstəzəflərin yer üzünün varisi olacağı, yer üzündə haqqın, ədalətin bərpa ediləcəyini) həyata keçirmək üçün Allahın hikməti bunu tələb edir ki, bəşəriyyət belə bir kamil insanın öz arasında qəbul edə biləcək istedadına yiyələnməyənədək, onu camaatın gözündən gizli saxlasın.
 
İmam Zamanın (əf) pərdə arxasında olmasına səbəb hakimlərin zülmü və camaatın belə bir şəxsiyyəti qəbul etməyə hazır olmadıqlarıdır.
Bu hədislərə diqqət edin:
 
Zürarə deyir: “İmam Mühəmməd Baqir (ə)-dan eşitdim ki, həzrət buyururdu: Həzrət Qaim (ə) zühur etməzdən əvvəl qaib olacaq. Səbəbi nədir? Soruşduqda həzrət “qorxudan” –deyə cavab verib və əli ilə də öz qarnına işarə etdi”. Zürarə deyir: “Həzrət qətli nəzərdə tuturdu” (“Kəmalud-din”, 44-cü fəsl, illətul-ğeybət).
Abdullah ibn Fəzl İmam Sadiq (ə)-dan nəql edir: “...Bu iş Allahın işlərindən olan bir iş və Allahın sirlərindən olan bir sirdir... Hər zaman Allahın hikmət sahibi olduğunu bildik, səbəbi bizə məlum olmasa belə, Onun bütün işlərinin hikmət üzündən olmasını təsdiqləyəcəyik.” (“Kəmalud-din”, 44-cü fəsl, illətul-ğeybət”.
Qeyibdə İmam Zamanın (əf) faydasına gəlincə isə, bu bir neçə mətləbi oxucuların nəzərinə çatdırırıq:
 
1. Qeybət müddətində imam Zamanın (əf)-ın faydasından agah olmamaq faydanın olmamasına dəlalət etməz. Bu, bir həqiqətdən agah olmamağı həmin həqiqətin olmaması kimi qələmə verməkdir. Bu da savadsızlığın və ya kəmsavadlığın nəticəsidir.
 
2. Qayib olmağın lazıməsi vücudunun isdifadəsiz olması deyil.
 
Mümkündür ki, bir şəxs gözlərdən qayib olsun, lakin eyni halda vücudu faydalı və səmərəli olsun. Elə buna görə, həzrət Musa (ə)-ın yol yoldaşı gözlərdən qaib idi, amma kasıbların qayığlarını dələrək zalım hakimin əlinə düşməkdən xilas etdi. Həmçinin iki yetimin xəzinəsini qoruyub saxlamaq üçün köhnə divarı söküb yenidən tikdi. Odur ki, imam Zamanın (əf) da qeybəti zamanı belə müdaxilələr etməsi mümkündür.
 
Bəzi rəvayətlərdə nəql olur ki, həzrət hər il həcc mövsümündə iştirak edir və Allah-Taala onun mübarək əli ilə insanların hacətlərini rəva edir.
 
3. İmam Zamanın (əf) ümum camaatın gözündən qaib olması şübhəsizdir, amma ümmətin ən saleh insanlarının gözündən isə qaib olması belə deyil. 
Bəlkə rəvayətlərdə bunun əksi sübuta yetmişdir.
 
4. İmam Zamana (əf) vacib deyil ki, camaatın gündəlik işlərində birbaşa müdaxilə etsin.
 
Bu işlər üçün kiçik qeybətdə dörd nəfər nümayəndəsi olub: Şeyx Əbi Əmr Osman ibn Səid Əl-Əmuri, oğlu Şeyx Əbi Cəfər Mühəmməd ibn Osman, Şeyx Əbil-Qasim Hüseyn ibn Ruh Nobəxti və Şeyx Əbil-Həsən Əli ibn Mühəmməd Əs-Səmuri.
 
Böyük qeybətdə bugünkü gündə ədalətli alimlər, fəqihlər, yəni islam şəriətinin bütün hökmlərindən tam agah olanlar həzrətin naibidirlər.
 
Həzrət öz mübarək dəsti-xəttilə yazmış rəvayətlərdə buyurur: “Baş vermiş hadisələrdə bizim hədislərimizi (başa düşüb dərk edərək) nəql edənlərə müraciə edin. Onlar bizim tərəfimizdən sizə höccəti tamamlayır, biz də Allah tərəfindən höccəti onlara tamamlayırıq.” (“Kəmalud-din”, 3-cü cild, 45-ci fəsl, səh: 484).
 
Həmin hədisin sonunda həzrət qeybətdə olduğu müddətdə insanlara verə biləcəyi fayda barədə olan sualı belə cavablandırır: “İnsanlar bulud altında olan günəşdən istifadə etdikləri kimi məndən də istifadə edirlər.”