Maide.az

AIimlər hansı qarın sağlamlıq üçün təhlükəli olduğunu öyrəniblər

11 Fevral 2020 14:15
Maraq dünyası

2017-ci ildə Rumıniya və Macarıstan alimləri Merkuri-Çuk qəsəbəsində təzə düşmüş qar nümunələrini götürüb hermetik şəkildə möhürlənmiş steril qablara yerləşdiriblər.

Maide.Az "RİA Novosti"ə istinadla xəbər verir ki, sonra tədqiqatçılar bakteriya koloniyalarını böyütməyə və onlarda qəlib yaratmağa çalışıblar. Məlum olub ki, qar nə qədər köhnə olarsa, mikrorqanizmlərin inkişafı da bir o qədər sürətlə gedir.

Bir gün sonra, bir mililitr ərimiş qarda beşdən 20-ə qədər bakteriya var idi. İki gündən sonra 65, bir həftədən sonra isə təxminən iki yüz bakteriya var idi. Üstəlik, koloniyaların aktiv böyüməsi qarın yağmasından yalnız 12 saat sonra başladı.

Bundan əvvəl qar sağlamlığa tamamilə zərərsiz idi – onu rahatlıqla yemək belə olardı.

Patogenlərin yayılması üçün əlverişli şəraiti qara qarışan toz hissəcikləri yaradır.

Fakt budur ki, havadan keçən qar kristalları bərk hissəciklər və qaz birləşmələrini tutur. Buna görə qarın tərkibinə əsasən ekologiyanın vəziyyətini də təyin etmək mümkündür.

Sarı qar nədən yaranır

2018-ci ilin mart ayında Qafqaz dağlarına sarı və narıncı qar yağdı.

Məlum oldu ki, bunun səbəbi ekologiyanın çirklənməsi deyil, Liviya səhrasında bu yaxınlarda baş verən toz fırtınası olmuşdur.

Liviyada toz buludu havaya qalxaraq, Krit, Şərqi Aralıq dənizi, Türkiyə üzərindən uçub və iki gün sonra Qafqaza çatmışdır.

Toz hissəcikləri qar kristalları ilə qarışıb və Soçi və Rusiyanın digər cənub şəhərlərinin küçələrində sarı qar çöküntüləri meydana gəlmişdi. Əslində belə hadisələr o qədər də nadir hallarda baş vermir. Alimlər buz nüvələrində saxlanan toz yatağının izlərindən hava və iqlim tarixini öyrənirlər. Belə ki, tədqiqatçılar Elbrus buzlaqlarından birinə 2009-cu ildə çökmüş tozun Liviyanın şərqindən gəldiyini aşkar ediblər. Bu, onu digər, əvvəlki çöküntülərdən ayırmağa imkan verib. Bundan əlavə, əldə edilən məlumatlara əsasən, qlasioloqlar müəyyən ediblər ki, Orta Şərqdə son onilliklər sonra əsrlərdə ən çox quraqlıq keçən illərdir.

Xöş qoxulu qar çökəkliyi

Yazda dağlarda qarpız qarı deyilən qara rast gəlinir. O qırmızı və ya çəhrayı rəngdə olur və ondan təzə qarpızın qoxusu gəlir. Bunun səbəbi xüsusi bir yosun - qar çökəkliklərində yaşayan qar xlamidomonalar səbəbindən meydana gəlir. Xlorofillə yanaşı, bu bitkinin hüceyrələrində qırmızı bir piqment, karotenoid astaksantin var. Onların sürətlə artması qarın rəngini boyayır.

Lakin digər soyuq sevən bitkilər olan qar rafidonema və ansilonema qar çöküntülərinə qəhvəyi və yaşıl rəng verir.

Həşəratlar hücum edir

Keçən il mart ayında Samara yaxınlığında kiçik bir şəhərdə kiçik canlı həşəratlarla örtülmüş qar yağmışdı. Bundan sonra sosial şəbəkələrdə bunlar Yer kürəsini fəth etmək qərarına gəlmiş “yad birələr” olduğuna dair müzakirələr olmuşdur. Həqiqətən də bunlar birə idi, lakin yerə aid – kollembolalar.

Onlar torpaqda yaşayırlar və kənd təsərrüfatı zərərvericiləri hesab olunurlar. İsti havalarda, qar əriməyə başlayanda onlar suya sürünürlər. Kollebolanlar özünəməxsus antifriz rolunu oynayan və mənfi temperaturda yaşamağa imkan verən xüsusi bir zülal ifraz edirlər.

Bir neçə il əvvəl Kanadalı alimlər bu zülalı laboratoriyada sintez ediblər. Bu zülaldan transplantasiya üçün nəzərdə tutulan orqanı saxlamaq üçün istifadə edilə biləcəyi güman edilir.