İqbal Ağazadə Ramiz Mehdiyevə cavab yazdı

08 Dekabr 2014 02:00
Siyasət

Dünya standartlarına ikili baxış və müasir Azərbaycan

(Akademik R. Mehdiyevə cavab əvəzi)

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiya rəhbəri akademik Ramiz Mehdiyev əksər məmurlardan fərqli olaraq mütəmadi araşdırmalarla və yazılarla dövri mətbuatda çıxış edir. Azərbaycanda və dünyada baş verən hadisələri təhlil edir, hakimiyyətin siyasi və ideoloji xətlərini göstərməyə çalışır. Müxalifətin cəmiyyətdəki yerini və rolunu müəyyən etməyə səy göstərir.

Əvvəlki dönəmlərdə bəzi tezislərə öz mövqeyimi ifadə etmişdim. Lakin hörmətli akademikin son yazısına geniş məqalə ilə cavab vermək istərdim.

Hörmətli Ramiz müəllim “İkili standartların dünya nizamı və müasir Azərbaycan’’ məqaləsində Yaxın Şərq və Postsovet ölkələrində baş verən hadisələrə toxunaraq, onları təhlil edib və fərqli qənaətlərə gəlib.

Rəngli İnqilablar...

Rəngli inqilablar niyə və harada baş verir?

İlk növbədə hörmətli Ramiz müəllim bu sualların cavabını şərh etsəydi oxucuya daha dolğun informasiya vermiş olardı.

Rəngli inqilablar demokratiyanın az-çox təşəkkül tapdığı, insanların etiraz haqqına malik olduğu, seçkilərdə xalqın rəyinin yer aldığı, siyasi institutların proseslərdə aparıcı rol oynadığı, bir sözlə demokratiyaya yaxın, lakin avtoritarizmdən tam imtina etmiş ölkələrdə gerçəkləşir. Müasir dövrümüzdə rəngli inqilablar daha çox postsovet ölkələri üçün xarakterik siyasi hadisə hesab olunur. 2003-cü ildə Gürcüstanda Qızılgül inqilabı, 2001-ci ildə Ukraynada Narıncı inqilab. Bura Qırğızıstan inqilablarını da şamil etmək olar. Bu ölkələrdə demokratiya ilə avtoritarizm arasında ciddi savaş rəngli inqilablara səbəb olub. Həmin ölkələrdə demokratiyanın düşüncə və idarəetmə bazası olmasaydı xalq proseslərə qarışa, saxta seçki marafonu və hakimiyyətləri qorumağa yönəlik nəticələri ləğv etdirə bilməzdi. Demokratiya olmasaydı, xalqın seçkilərdə iştirakı və nəticələrə münasibəti də seyrçi mövqeyindən o tərəfə keçməzdi.

Lakin, Ərəb baharını da hörmətli Ramiz Müəllim rəngli inqilablar kateqoriyasına aid edir.

Heç bir ərəb ölkəsində rəngli inqilab olmayıb. İstər Tunis, istər Misir, Yəmən ya Liviya qanlı xalq üsyanlarını yaşayıb. Demokratik idarəetmə və düşüncənin olmadığı yerdə cana doymuş xalq ilk fürsətdə üsyana qalxıb.

Rəngli inqilablarla üsyanlar arasındakı fərq Şevardnadze ilə Qəddafi, Hüsnü Mübarək, Kuçma ilə Bin Əli və ya Qəddafinin taleyi arasındakı fərq qədərdir. Nədən ərəb ölkələrində ictimai təsisatlar, QHT-lər vasitəsilə maarifləndirmə işi aparılırdı??

Sadə səbəbi var idi. Bu ölkələrin ictimai-siyasi həyatında siyasi institutların mövcudluğu yox idi. Siyasi institutların olmadığı və ya zəiflədiyi yerlərdə məcburən fərdlərin kiçik, nəzərə çarpmayan qruplarından istifadə edilir ki, bu da maarifləndirmə işinə xeyli dərəcədə kömək edir.

Bəlkə başqa sual verək? ABŞ və digər Avropa ölkələri Yaxın Şərq və digər Ərəb ölkələrinin necə və hansı idarəetmə altında yaşadıqlarını nədən düşünməli, “narahat olmalı ?’’ hakimiyyətin demokratik və ya avtoritar olduğunun “qayğısına qalmalıdır?”. Siz demiş ‘ Heç uzaq olmayan keçmişdə və ya elə indinin özündə də avtoritar, totalitar quruluşlu təsisatlarla ABŞ və ya Avropa ölkələri müttəfiq deyilmi?

Bu sualın doğru-dürüst verilməyən cavabı həmişə bizdə ikili standart anlayışını doğurur, ya da ABŞ və ya Qərbi ittiham etmək üçün əlimizə ‘tutarlı” dəlil vermiş olur.

Sadə misallardan başlayaçağam. Görəsən heç bircə nəfər ölkəsindən asılı olmayaraq –qanuni və ya qeyri-qanuni topladığı varidatını dollar və avrodan başqa hansısa pul vahidinə çevirib saxlayırmı? Və ya bir imkanı olan maşınını, geyimini Afrika və Çin kimi ölkələrdən alır?? Sürdüyümüz maşınlar geyimlər görəsən haranın istehsalıdır? Bu qəbilə demokratik Yaponiyanı və Cənubi Koreyanı da şamil etmək olar.

Bu bizim məişətimiz...

Görəsən Azərbaycandan ayağımızı kənara qoyduğumuz an cibimizdə gətirdiyimiz kartların yükləndiyi pul vahidləri hansıdır - Dirhəmmi, Lirəmi, Rialmı, Rupimi, yoxsa Təngə, Manat, Rubl, Lat, Lit, Kron, Kuna, Ley, Lari, Som yoxsa nə? Bəs ölkəmizin milli valyutasının dəyərini hansı ölkənin pul vahid ilə ölçürük?

Ölkələr, millətlər arası konfliktlərin həllində kimin sözünü əsas hesab edirik, kimdən umuruq, kimdən inciyirik?? Qondarma erməni soyqırımını tanıyan Avropa ölkələrindən, yoxsa tanıyıb tanımamasının əhəmiyyəti olmayan Cənubi Amerika ölkələrindən? İqtisadiyyatımızın əsas tərəfdaşı kimi nədən Avropa və Amerikanı seçirik? Nədən onlarla yüksək əməkdaşlığı həm də ölkəmizin qazancı hesab edirik? Müasir texnologiyalar deyərkən nədən üzümüzü Avropa və ABŞ-a çevirir, təcrübə mübadiləsini onlarla aparmağa üstünlük veririk?

Tək səbəbi var. Bu dövlətlər müasir dünyamızın bütün sahələri üzrə şəriksiz liderləridir. Dünya düzənində onlardan aldıqlarımz və öyrəndiklərimiz onları dünyanın təbii hakiminə çevirib.

Doğrudur, hakim kimi heç də həmişə ədalətli deyillər. Lakin onlardan tələb etdiyimiz qədər də digərlərindən umuruq. Heç Çin nədən Azərbaycanın ədalətli mövqeyi üçün nələrsə etmir deyə şikayətləndikmi? Ya Hindistandan umacağımızı dilə gətirdikmi? İkisinin toplam əhalisinin sayı dünyanın 3-də 1-nə bərabərdir. Yox, çünki biz də kimin kim olduğunu bilirik.

Biz də bilirik ki, sosial, iqtisadi, siyasi hüquqi vəziyyətə görə mühacir edənlər Avropa və ABŞ-a sığınır. Demoqrafik balansın bu səbəbdən pozulması o ölkələrin daxilində həm də yerli əhalinin həyat şəraitinə ciddi təsir göstərir. Biz bilirik ki, əlində imkanı olan terror təşkilatları ilk növbədə öz qurbanlarını bu ölkələrdə axtarır. Demək təbii güc anlayışı dünya düzənində dəyişiklik etmək imkanlarını da onlara tanımış olur - bəzən haqlı, bəzən haqsız. Çünki dünya düzəninin pozulması həm də onların düzənin ( insanının, dövlətinin) düzənin pozacaq. Başqalarına nisbətən daha nizamlı olan onlar xaos yaşamaq istəmirlər. İlk növbədə bundan xaosa şərait yaradanlar nəticə çıxarmalıdır. Hər bir rəhbərin, dövlət başçısının, hökumətin ilk növbədə daha nizamlılardan örnək götürməsi vacibdir. ABŞ-mı, yoxsa Yaxın Şərq ölkələri? Bu sual kimə verilsə düşünmədən ABŞ-ı seçər, o cümlədən Avropa ölkələrini də.

Elə böyütdüyümüz uşaqlar təhsil yaşayış üçün bu ölkələri tərcih etmirmi?

Demək onlar çoxumuzdan çox-çox irəlidədirlər. Özü də bunun dövlətin qədimliyi və ya tarixi yaşı ilə əlaqəsi yoxdur. Azıx mağarasında yaşayış olanda Amerika kəşf edilməmişdi. 1918-ci ildə bizdə Cümhuriyyət qurulub, insanlara seçib-seçilmə haqqı tanınanda ABŞ-da mafiya savaşı gedirdi.

Bu istəyə, düşüncəyə, maarifləndirməyə, zəkaya bağlı məsələdir. Bu dövlətin xalq üçün olduğunu anlayanların çox qısa zamanda görəcəkləri işdir.

Bizdən bu qədər irəlidə olanlar kiçik dünyamızda pozulacaq nizamın qarşısını almaq üçün bəzən ölkələrin iç məsələ hesab etdiyi - insan haqları və demokratiyaya da qarışmış kimi görünür. Amma insan haqları və demokratiya da heç bir ölkənin iç problemi deyil.

Ən maraqlı olan budur ki, Qərb demokratik ölkələrdə kiminsə işinə qarışmır, avtoritar və ya demokratiyaya keçiddə ləngiyən ölkələrin “ işinə qarışmış ” kimi görünür.

Çox hörmətli akademik Ramiz müəllim “hüquq prinsipləri və qiyam” bölməsində İ. Kantın 1793-cü ildə yazdığı “Zərbi-Məsəl haqqında” əsərindən, xalqın istənilən hakimiyyətə, o cümlədən istibdadçı hakimiyyətə qarşı müqavimət göstərmək, hüquqi prinsipini inkar etməsini təhlil etməyə çalışaraq, Kantdan sitat gətirir.

- Təbəələr xoşbəxtliyə təbii can atmaq naminə hökmdarı devirmək istəyirlər...

Məncə ən düzgün olmayan seçim elə buradan başlayır.

Təbəə- fiziki şəxslə monarx arasında birtərəfli hüquqi-siyasi bağlılıqdır. Təbəəçilik monarxiya quruluşu ilə bağlı olan əsas hüquqi termin olub. Müasir hüquq dövləti vətəndaş kimi anlayışı ortaya çıxarıb (müxtəlif dillərdə: Rus dilində qrajdanin, poddanıy, ingilis dilində: citizen-subject və s). Bundan sonrakı heç bir seçimi təhlil etmədən- çünki təbəə və təbəəçilik konteksindədir- bu sitata münasibət bildirmək istəyirəm.

Azərbaycan dövlət quruluşu etibarilə Respublika, dövlət başçısı isə xalq tərəfindən seçilmiş prezidentdir. Xalq tərəfindən seçilmiş hakimiyyətlərin zəbt edilməsinə qarşı qiyam, müqavimət xalqın müstəsna hüququdur. Doğrudur ki, monarxiya rejimində bu hüquq xalqa verilə bilməz, çünki o irsən və ya konstitusiyalı monarxiyanın prinsiplərini qəbul edir. Bu gün bir terrorist və ya etnik-milli qrup daxildən və ya xaricdən olan təhrik və dəstəklə ölkə prezidentini dəyişmək istəsə nə edilməlidir sizcə? Hamı seyrçimi qalmalıdır, bu hakimiyyət məsləhətdir deyib yaxasını kənara çəkməlidir??

Yoxsa seçkilərdən sonra qanuni seçilmiş bir dövlət başçısını öz vəzifəsində oturmağa imkan verməyən bir qrup olarsa xalq müqavimət göstərməməlidir? 1994-cü ilk oktyabr ayının 4-də Bakıda və bölgələrdə baş verən hadisələrdə mərhum prezident dövlət çevrilişinin qarşısını xalqla almadı, gecə müraciətinin nəticəsində on minlərlə insan prezident aparatının qarşısında toplaşmadı? Məncə bunlar bir daha sübut edir ki, xalqın müqavimət imkanının saxlanılması dövlətçiliyin qarantıdır. Zatən də biz monarxiya quruluşunda yaşayan təbəələr deyilik. Kimsə belə güman edirsə yanlışlıq burdan başlayır. Müasir dövlətçilik fəlsəfəsi vətəndaş-dövlət münasibətlərinin yeni çalarlarını yaradıb. Biz 1793-cü il dünya təcrübəsinə və o dövrdə yazılanlara deyil, XXI əsrin tələblərinə uyğun dövlət idarəçiliyi və dövlət vətəndaş münasibətlərini qurmağa borcluyuq.

“Beşinci kalon” anlayışı da hörmətli Ramiz müəllimin yazısında qoşa xətlə keçir. Əlbəttə, hər bir ölkənin milli təhlükəsizliyi onun hakimiyyətinin və xalqının əsas vəzifələrindəndir. Amma milli təhlükəsizlik anlayışını insan hüquqları çərçivəsində qəbul etmək və ya onunla məhdudlaşdırmaq məncə müasir dünyanın tələbləri ilə heç də üst-üstə düşmür.

Bizdən tələb olunan nədir?

Bu tələbin ədalətli olub-olmaması məsələnin sonuncu tərəfidir, haqqı varmı, yoxmu, daxili işlərimizə qarışmaqmı, yoxsa hamısını qoyaq kənara?

Bizdən ABŞ və Avropa ölkələrinin vətəndaşlarının hüquqlarını qorumaq kimi bir istəkdə bulunan kimsəni görmədim. Bizdən öz vətəndaşımızın hüquqlarını qorumaq tələb edilir. Dövlətin və hakimiyyətin də vəzifəsi bu deyilmi? Azərbaycan məmurları iddia edir ki, bu bizim daxili işimizə qarışmaqdır . Cənablar, əgər Azərbaycan məhkəmələri ədalətli olsaydı hüquq pozuntularına görə ədalətli qərar çıxarsaydı sizcə bunu bizdən istəyən olardımı, yoxsa hesab edirsiniz ki, məhkəmələr ədalətli qərar çıxarır?

Bəs o zaman Avropa İnsan Haqları Məhkəməsindən bəraət alan ölkə məhkəməsinin qərarlarını ləğv edən bu qədər qərardadlar haradandır?

Nədən bu qədər müxalifətçi küçədə kimlərləsə “ dalaşaraq ” , “narkotikadan istifadə edərək”, kiməsə “xəsarət” yetirərək həbs olunur?! Elə sonuncu həbslərə baxın, sadaladığım faktlar üzrə nə qədər müxalifətçi həbs olunub??

Bunlara görə Azərbaycan məhkəməsi ədalətlidir demək olarmı??

Niyə QHT-lərlə işləyirlər?? Bu da qərbin yanlışlıqlarından biridir. Azərbaycanda siyasi institutlar varkən doğrudan da QHT-lərlə işləmək o qədər də uğurlu konsepsiya deyil.

Bu deyimim heç kimə “arqument” verməsin ki, biz özümüzü “xaricilərə” təklif edirik, əsla.

Bu zəfərin hər qarışı üçün döyüşməyə, hər vətəndaş üçün – bizi sevib sevməməyindən asılı olmayaraq çaba sərf etməyə, ölkəmizin demokratikləşməsi və sosial hüquqi ədalətin təşəkkül tapması üçün hər şeyə hazırıq.

Bəzən hakimiyyət nümayəndələri elə bilir bizlər iqtidar olmaq üçün dava edirik. Əsla. Biz Ərəb ölkələrində olanların burda təkrarlanmaması üçün, rəngli inqilabların yeni problemlər gətirməməsi üçün mücadilə edirik. Biz Azərbaycanın demokratikləşməsinin qansız – qadasız olmasını istəyirik. Biz qanlı inqilablar olmasın deyə, müstəqilliyimizə, suverenliyimizə xələl gəlməsin deyə hər şeyi qurban verməyə hazır olanlarıq. Kimsə bunu hakimiyyət, iqtidar davası hesab etməsin.

Biz bilirik ki, siyasi institutlar zəiflədikcə onun yerini xarici qüvvələrin maraqlarını ifadə edən dini, etnik qruplar tutacaq. Ona görə də hakimiyyətdən siyasi institutların rolunun artırılmasını istəyirik. Proporsional seçki sisteminin bərpasını tələb edirik.

Ərəb ölkələrində siyasi institutlar yox idi deyə dialoq, barış, həmrəylik də olmadı. Proses qanlı hadisələrlə nəticələndi. Bəli, bu gün biz ərəb ölkələri ilə müqayisə olunmamalıyıq. Bizdə də siyasi partiyaların rolu zəifləsə nəticə bizi onlardan fərqləndirməyəcək.

Barış, dialoq istəyiriksə dərdlərimizi, problemlərimizi birgə həll edək deyiriksə bu Azərbaycana, hər bir vətəndaşımıza, o cümlədən sizlərə sevgimizdən irəli gəlir.

İnsanları hədə etməyək, daha yumşaq davranaq deyiriksə bu problemlərimizi öz içimizdə çözək, pisimizə, yaxşımıza sahib çıxmaq anlamına gəlir.

Hörmətli Ramiz müəllim müxalifət yoxdur və ya proseslərə təsir edə bilmək imkanlarını itirib deyir.

Diqqət edin hansı tip ölkələrdə müxalifət yoxdur?? Şimali Koreya, Rusiya, Belarus və s. nə qədər desəniz uzatmaq olar bu siyahını.

ABŞ-da, Avropada, Türkiyədə, hətta İranda belə müxalifət ən pis halda 25-30 %-lik bir kəsimi əhatə edirsə, Sizcə nədən Azərbaycanda müxalifət yoxdur??

Azərbaycan müəllimi, həkimi, məmuru, təqaüdçüsü, gənci, jurnalisti, əlili, kəndçisi, fəhləsi ABŞ və Avropadan yaxşımı yaşayır?? Onlardan çoxmu əmək haqqı alır? Gənclər üçün iş tapmaq bu qədərmi asandır?? Bir milyon qaçqının heçmi torpaq dərdi yoxdur??

Bu qədər problemi olan sosial təbəqələr içərisində siyasi müxalifətin yanında nədən yer almırlar??

Bu əslində iqtidarı qorxudacaq faktordu. Bizim siyasi partiyaların yanında yeri olmayanların səsi Suriyadan, İraqdan, Əfqanıstandan gələcək. Etnik-milli qrupların səsi Rusiyadan, İrandan çıxacaq.

ABŞ-ı və Avropanı tənqid edənlər, nədən İranı, Rusiyanı heç tənqid etmək istəmirsiniz??

Ermənistan-Azərbaycan münasibətinə ikili standartından şikayətləndiyiniz ABŞ 20 yanvarı da törədibmi?? Yoxsa, 386-cı alayla birlikdə Xocalı soyqırımını təşkil edib, bəlkə 20% torpaqlarımız işğal olunarkən erməni əsgərləri ilə birlikdə amerikalılar da döyüşüb?? Etnik milli qrupları da separatçılığa təhrik edən qərblilərdir?!

Bunun hamısının arxasında Rusiya dayanmırmı??

İndi beş-üç QHT ilə birlikdə insan haqlarını müdafiə edir deyə hamının işinə qarışan kimi xarakterizə edilən Qərb, ABŞ, Avropa olmasa idi bilirsinizmi nələr olardı??

1920-ci ildə dünya düzəni bu günkündən fərqli idi deyə müstəqilliyimizi itirdik cənablar. ABŞ, Qərb olmasa Rusiyanın və İranın ayaqları altında qalarıq. Tarixi vərəqləyin, itirdiklərimizin miqyasına və tarixinə baxın. Hamısı Rusiya və İranla bağlıdır.

Dünən də, bu gün də bizə təhlükə oradan gəlib. Qərb sadəcə olsa-olsa öz insanınızı əzməyin, ədalətli olun deyir. ABŞ-ın İraq, Əfqanıstan, Suriya, Ərəb baharı dönəmində çevrilişlər olmuş ölkələrə müdaxiləsini pisləyirsiniz.

Bir ölkədə Səddam Hüseyn, Hüsnü Mübarək, Qəddafi, Taliban, Bəşər Əsəd varsa pisdir, zinhar pisdir. Onun dəyişməsi şərtdir.

Mən Azərbaycanı ümumiyyətlə bu ölkələrdə birgə və ya bunlara yaxın görmürəm. Nə üçün hər hakimiyyət nümayəndəsi bizi bunlarla müqayisə edir??

Biz Avropa siyasi coğrafiyasındayıq. Dəyərlərimizə də, idarəetməmiz, iqtisadiyyatımız, siyasi-hüquqi münasibətlərimiz də bu ölkələrdəki kimi olmalıdır və olacaq. Heç kim bu prosesi dayandıra və ya Azərbaycanın yolunu dəyişdirə bilməz. Rusiya Sovet ənənəsi, Yaxın Şərq nümunələri bizim üçün tarixdir. Biz bu tarixə dönməməliyik.

ABŞ Ermənistanı işğal etdiyi ərazilərdə 40 minlik qoşun saxladığına görə təcrid etmədiyi üçün qınanır, ona 20 ildə 80 milyon yardım göstərdiyinə görə qınanır, ancaq Ermənistanda 40 min qoşun saxlayan Rusiya təhlükə mənbəyi hesab olunmur, müsəlman dövləti ola-ola Ermənistana hər cür yardım göstərən İran hədəfə çıxarılmır.

Sadə səbəbi var – hakimiyyət və dövlət məsələsi. Belə yanaşmalar olduqca zərərli və dövlətçiliyə fayda verməyən məsələlərdir. Ölkə vətəndaşına düzgün informasiya və istiqamət verilməlidir ki, o dövlətinə ola biləcək təhdidləri əngəlləməyə psixoloji hazır olsun.

Hörmətli akademik yazısında qeyd edir ki, “Azərbaycan demokratik cəmiyyətə xas keyfiyyətlərə malik olan müasir dövlət kimi davamlı inkişaf edir”. Görəsən demokratik cəmiyyət deyən hörmətli müəllif hansı ölkəni nəzərdə tutur, ABŞ, Avropa ölkələrini yoxsa??!!

Axı postsovet ölkələrinin çoxunda belə yoxdu, o cümlədən yaxın və Orta Şərq ölkələri demokratik cəmiyyətə xas bircə nümunə. İnanıram ki, demokratik cəmiyyət anlayışı elə məhz Qərb dünyasına şamil olunur. Tənqid hədəfi də onlar seçilir. Bəlkə daha çox umduğumuzdandır? Bunu da düşünmək istərdim. Lakin yazıda xalqlarına zülm edənlərin müdafiəsi daha çox sezilir. Avtoritar və totalitar rejimlərin ünvanına bircə söz belə işlədilmir.

“ Azərbaycan əsla inkar etmir ki, vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı və demokratiya təsisatlarının möhkəmlənməsi sahəsində hələ çox işlər görülməlidir. Biz başa düşürük ki, demokratik inkişaf siyasi mədəniyyətin, siyasi psixologiyanın və vətəndaşların davranışlarının mürəkkəb və uzun təkamül , transformasiya prosesidir”, - bu da sizin məqalənizdən sitatdır hörmətli Ramiz müəllim.

Fikirlər doğru və səlisdir. Lakin bunu kimlər, necə gerçəkləşdirəcək? Bunlar siyasi partiyaların görməli olduğu iş deyilmi?? Regionlarda və Bakıda hakimiyyət siyasi institutlara bu haqqı tanıya bilirmi?? Hansı partiyanın bu fəaliyyəti gerçəkləşdirmək üçün yerli ofisləri və üzvləri ilə geniş təmas imkanları var?

Siyasi Partiyalar bu maarifləndirmə işini həyata keçirə bilməyəndə sizcə zirzəmilərdə ayrı-ayrı dini qrupların və cərəyanların nümayəndələri xilafət eşqinə düşməyəcəkmi??

Azərbaycanda müsəlman islam təşkilatçılığına yuvarlanır. Artıq dindar insanlardan çox təriqətçi , məzhəbçi var. Bunun başlıca səbəbi siyasi maariflənmənin zəif olduğu Azərbaycanda siyasi inkişafın rolunun aşağı düşməsidir.

Bu problemlərin tək çözüm yolu siyasi partiyalarla dialoq masasında əyləşməkdir. Azərbaycanda barışa, dialoqa getməyəcək bir partiya belə yoxdur. Predmetli dialoq ölkəmizə sülh, barış, güc gətirəcəksə kimsə bundan imtina eməz.

Dövlət və dövlətçiliyimiz haqqında da yazınızda xüsusi bölmə var. Təbii, hər birimiz Azərbaycanın uğuruna, inkişafına, regionda, dünyada layiqli yer tutmasına çalışırıq. Lakin fikirləriniz mübahisə üçün açıqdır.

Müasir dövlətçilik anlayışı ideoloji dövlət anlayışını kökündən rədd edərək hüquqi dövlət anlayışını diktə edir.

Münasibətlərdə, düşüncədə liberalizm və tolerantlıq sonda hüquq dövlətini yaradır. Bizim necə ölçməyimiz, nə fikirləşməyimiz, hansı həyat tərzini seçməyimiz hüquqi dövlətin halını dəyişməməlidir. Hüquq qarşısında hamı bərabər olmalı, hüquqdan da hər bir vətəndaş bərabər istifadə etməlidir. Dövlət o zaman güclü olur, o zaman sevilir və o zaman qorunur.

Hüquqlar fərdi və cəmiyyətdəki yerlərə, siyasi-ictimai baxışlara görə tətbiq olunduqda dövlətin sütunları laxlayır.

Nə qədər desəniz bu barədə sitatlar çəkə, misallar göstərə bilərəm. Eyni hadisələr üzrə qərar verməli olan orqanlar xüsusilə məhkəmələr sizcə fərqli qərarlarını nə ilə izah edə bilərlər. Sizcə belə olan təqdirdə vətəndaşın ölkəyə, qanunlara, məhkəmələrə münasibəti necə olmalıdır??

Güvən olmayan yerdə sevgi olmaz. Güvənli Azərbaycan vətəndaş yetişdirmək hakimiyyətin başlıca vəzifəsidir. Çünki qanuna, ədalətə güvənən vətəndaş öz ölkəsini göz bəbəyi kimi sevəcək, onu dişi ilə, dırnağı ilə qoruyacaq.

Hər şey insan üçündür.

Dövlət də, qanunlar da, yeraltı, yerüstü sərvətlər də...

İnsanımızı qoruyaq-bizi sevəni də, sevməyəni də. Sevəni sevdiyi üçün, sevməyəni də sevgi öyrətmək üçün. Vətənin dağına, daşına, neftinə, suyuna, təbiətinə görə sevmirik, insanına görə sevirik. Bu ölkənin insanları başqa coğrafiyanın insanlarından bizə daha doğmadır. Doğmalarımızı qoruyaq. Bu mənim deyil, qohumum, yerlim, tanışım deyil deyib yanından, haqqından, hüququndan keçməyək. Bizim birgə güldüyümüz, birgə ağladığımız çox şey var. Bəlkə Azərbaycana hər birimiz başqa pəncərədən baxırıq, lakin haradan baxsaq Azərbaycan görünür.

Azərbaycan üçün bir-birimizi qucaqlayaq, bağışlayaq, sevək, gülümsəyək.

P.S. Bu fürsətdən istifadə edib azadlıqdan məhrum edilən və ya barəsində cinayət işi qaldırılan bütün ictimai-siyasi fəalları azad etməyə, barələrində həbs qəti imkan tədbirini dəyişməyə çağırıram. Bu başlıca dialoqa, həmrəyliyə doğru atılmış ən böyük addım olar.

İqbal Ağazadə,

Ümid Partiyasının sədri